Burgerrechten — definitie en geschiedenis

Burgerrechten zijn rechten die door nationale en internationale overheden (zoals de Verenigde Naties) gegarandeerd behoren te worden, en die de burgers van een bepaald land of gebied zekere garanties verschaffen. Voorbeelden zijn het recht op privacy, demonstratie en een eerlijk proces wanneer men aangeklaagd wordt. Een ander voorbeeld dat de rechtsstaat dient is het recht om niet tegen zijn wil te worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent (artikel 17 Grondwet, het Habeas Corpus-beginsel). In veel landen zijn bepaalde burgerrechten als grondrechten verankerd in de grondwet, zoals het actief en passief stemrecht en bescherming tegen discriminatie. Wereldwijd bestaan er vele burgerrechtenbewegingen die vaak door middel van politieke actie en ook langs gerechtelijke weg proberen die rechten aan te passen of uit te breiden.

Het concept van de burgerrechten werd in de 18e eeuw tijdens de Verlichting ontwikkeld door Europese filosofen, onder wie Rousseau, Voltaire, d’Holbach en Diderot in Frankrijk en Beccaria in Italië. De eerste staatrechtelijke erkenning kregen de burgerrechten tijdens de Franse Revolutie, hoewel ook eerder en elders in Europa daartoe aanzetten waren gegeven, onder meer in Engeland middels de Magna Charta.

Burgerrechten kunnen vaak geïnterpreteerd worden als bescherming tegen oneerlijke behandeling gebaseerd op huidskleur, geloof of geslacht, omdat ze normaal gesproken voor alle lagen van de bevolking gelden. Beruchte gevallen van ontzegging van burgerrechten waren in Nazi-Duitsland (Derde Rijk) de Rassenwetten van Neurenberg en in Zuid-Afrika de Apartheid.

Vooral in de Verenigde Staten zijn burgerrechten in de 20e eeuw veel in opspraak gekomen doordat ze vaker voor blanken dan voor zwarten (Afro-Amerikanen) golden, totdat in 1964 de Civil Rights Act werd getekend die de deelstaten verplichtte hun burgerrechten voor al hun inwoners te laten gelden. Een groot aantal andere landen heeft vergelijkbare wetgeving.

In de Verenigde Staten wordt met de burgerrechtenbeweging dan ook veelal gedoeld op met name de afschaffing van de slavernij in de 19de eeuw, en vervolgens in de 20ste eeuw de strijd voor de opheffing van de beperkingen van het kiesrecht en voor de afschaffing van de segregatie, eveneens problemen waardoor vooral Afro-Amerikanen waren getroffen.

In Europa hebben de vijfenveertig lidstaten van de Raad van Europa het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens ondertekend, dat als supranationale wetgeving functioneert. Hierdoor bestaat de mogelijkheid voor de burger als diens nationale rechtsmiddelen in eigen land zijn uitgeput (d.w.z. dat hij tot in hoogste instantie zijn zaak heeft bepleit, in Nederland bij de Hoge Raad of de Raad van State) een beroep te doen op het Europees Hof te Straatsburg indien hij meent dat jegens hem een bepaling uit dat verdrag zou zijn geschonden.

Zie ook

• Mensenrechten
• Feminisme
• Martin Luther King
• Segregatie

Links

• Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten Universiteit van Utrecht
• Civil Rights Digital Library

Gerelateerde onderwerpen: Privacy & Big Brother

Organisaties: Bits of Freedom (BOF) - Big Brother Awards - European Digital Rights (EDRI) - Privacy International

Wetgeving: Rechten van de mens - Burgerrechten - Identificatieplicht - Bewaarplicht verkeersgegevens - USA PATRIOT Act

Overige: Privacy - Bewakingscamera - Cameratoezicht - Dataretentie - Biometrie - George Orwells 1984

Categorieën: Mensenrechten | Emancipatie

© This material from Wikipedia is licensed under the GFDL